Romana Vrede brengt verhalen verzetshelden tot leven
Hoe is Tijd zal ons leren begonnen?
Het concept van Tijd zal ons leren is ontstaan omdat ik op zoek was naar de verzetsstrijders en de helden ten tijde van het kolonialisme en het imperialisme. Alle mensen die in verzet zijn gekomen, wit, bruin en zwart, die nee zeiden tegen het systeem. Het systeem van slavernij.
En sindsdien heeft het vele ontwikkelingen doorgemaakt.
Tijd zal ons leren is tot nu toe een podcast, een talkshow en het wordt een voorstelling eind juni. Tijdens de podcast en de talkshow heb ik mensen geïnterviewd die kennis hebben van het onderwerp, als wetenschappers of als geleerden. Maar ik sprak ook mensen uit het publiek, dus luisteraars van de podcast, om te vragen wie hun helden zijn. Dat kunnen mensen van heel dichtbij zijn, mensen in hun familie die in verzet zijn gekomen ten tijde van de slavernij.
Hoe ben je alle verhalen uit die uitgestrekte geschiedenis in kaart gaan brengen?
OTION en ik kwamen erachter dat er heel veel gemene delers waren tussen de verzetsstrijders. Er is veel spiritualiteit: het idee over water als vervoersmiddel, water om te reinigen, te helen. Het gebruik van kruiden en de natuur om hun verzet met kracht bij te staan. En dat zie je overal terugkomen, van Jamaica tot Aruba en Sint-Maarten, maar ook op Banda. En hoewel de verzetsstrijders gewone mensen waren, kwamen er bij ieder van hen tijdens hun verzetsdaad bovennatuurlijke krachten omhoog. Dat was echt wel waanzinnig om te ontdekken. De kracht waar ze tegen vochten was ongelooflijk, maar de kracht waar ze uit putten was groter. En ouder.
Als we Tijd zal ons leren eind juni doortrekken vanuit de podcast, wat wordt de voorstelling?
Eerst waren het die 187 verzetsstrijders die ik heb gevonden, verzamelt in een document. Toen zijn we dieper ingegaan op een aantal van die verzetsstrijders. We hebben het publiek en wetenschappers erbij gevraagd om hun visie te delen met betrekking tot die verzetsstrijders. Nu gaan we inzoomen op mijn eigen verhaal. Waarom ik deze verzetsstrijders heb willen vinden, waarom ik er baat bij had. Met name de afgelopen drie jaar is er heel veel gebeurd. Het begon met de lockdown, de stilstand van de wereld. Mijn moeder overleed, mijn zoon ging uit huis en ik werd vijftig.
Zoek je naar een ritueel om die dingen samen te brengen?
Ja, we hebben al een ritueel en dat is toneelspelen, theater, een voorstelling, een schouwburg, dan gaan de gordijnen open en dan ga ik doen alsof ik iemand ben, dan ga ik een verhaal vertellen. Verhalen vertellen is een ritueel.
Wat doet dat ritueel? Het maakt de wereld iets groter en mooier.
De oorsprong van verhalen vertellen is, je komt bij elkaar en dan ga ik een verhaal vertellen en dan neem ik jullie mee in een wereld met jullie verbeeldingskracht en mijn verbeeldingskracht. Dan zien we een hele wereld ontstaan. En dat raakt je, dat ontroert je, daar schrik je van, daar word je gelukkig van. Dat is magisch. Theater heeft dat sowieso. Het is een moment waarin we ineens allemaal schouder aan schouder zitten en even hetzelfde horen en meemaken. Dat is een spirituele plek, dat is een plek waar zo'n ritueel zich kan voltrekken. Een plek voor pas op de plaats, om te zitten en even uit de wereld te komen.
Tijd zal ons leren is zeven keer te zien, het ritueel is misschien ook de herhaling. Het is telkens even aanvoelen waar we zijn.
Ja, en dat kan in het theater, maar het kan ook thuis met een groep vrienden. Of wanneer je samen eet. Dan wordt het eten samen met elkaar een ritueel. Of wanneer je met elkaar in een club bent en met elkaar danst. Dat is ook een ritueel. Samen naar een film kijken. Even je laten optillen van iets van kunst: muziek, dans, film, theater, museum, dat is goed voor de mens.
Foto tijdens repetitie: Sharon Jane D