De Koninklijke Schouwburg in oorlogstijd

Digitale rondleiding

Wat gebeurde er met de Koninklijke Schouwburg tijdens de Tweede Wereldoorlog? Hoe gebruikte de Duitse bezetter het gebouw? Welke geheime plekjes kent de schouwburg? En waar zaten de onderduikers?

Op deze pagina lees je alles over de Koninklijke Schouwburg tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Residentie Tooneel speelt Lucifer in 1940

Het succes van het Residentie Tooneel voor WOII

Vanaf 1938 wordt het Residentie Toneel het huisgezelschap van de Koninklijke Schouwburg. Met de komst van dit Haagse gezelschap verandert de schouwburg in een levendige culturele hotspot. Het Haagse publiek is dol op de vele fantastische acteurs, zoals Fie Carelsen, Caro van Eyck, Paul Steenbergen (naar wie onze grootste klassieke foyer is vernoemd), en voelt zich met het gezelschap verbonden. Het Residentie Tooneel is erg succesvol tot aan de Tweede Wereldoorlog.

De Duitse bezetting

Aan de bloeitijd van het Residentie Tooneel komt abrupt een einde met de Duitse bezetting. Doordat de Koningin en het kabinet zich in Den Haag bevinden én de stad de op een na grootste Joodse gemeenschap van Nederland heeft, is Den Haag een belangrijke stad voor de Duitsers. Op 10 mei 1940 wordt Den Haag binnengevallen. De aanval wordt ook wel de Slag om de Residentie genoemd.

Van Koninklijke Schouwburg naar Stadsschouwburg

Nadat Den Haag wordt binnengevallen verandert het Duitse regime de naam van de Koninklijke Schouwburg in de Stadsschouwburg...

Lees meer ⟶

Deutsches Theater in den Niederlanden

In 1942 wordt de schouwburg de standplaats van het Duitse gezelschap het Deutsches Theater in den Niederlanden. Alle voorstellingen worden in het Duits gespeeld...

Lees meer ⟶

Voorstellingen in oorlogstijd

In het begin van de oorlog speelt de Nederlandse actrice Charlotte Köhler een voorstelling speelt in de propvolle schouwburg. Tijdens de voorstelling gaat er een luchtalarm af...

Lees meer ⟶

Onderduiken in de Koninklijke Schouwburg

Tijdens de oorlog woont conciërge/toneelmeester Timmer nog altijd ín de Koninklijke Schouwburg. Dankzij hem weten we wat er zich tijdens de oorlog afspeelde in het gebouw. Wanneer de Duitsers ‘s nachts het pand verlaten, neemt Timmer onderduikers mee naar de zolder boven de zaal...

Verstopt op zolder

Boven de zaal van de schouwburg bevindt zich een geheime ruimte. Hier zijn in totaal ruim vierhonderd mensen ondergedoken. Vanaf de zolder kon je de eerste rijen van de zaal goed zien, waar Duitse officieren naar voorstellingen keken. Op de foto zie je een aantal namen op de muur, die de onderduikers daar hebben aangebracht.

Ontdek meer

Verbogen plekken in de schouwburg

Naast de zolder boven de zaal zijn er in de Koninklijke Schouwburg nog meer verborgen plekken. Zo was er een schuilkelder onder het toneel, werden er lappen stof en kostuums verstopt boven het decoratelier en was er een casino waar nu de onbewaakte garderobe is.

Schuilkelder onder het toneel

In 1940 komt er een bom op de Casuariestraat terecht. Die dag wordt de schuilkelder van de Koninklijke Schouwburg voor het eerst gebruikt...

Lees meer ⟶

Het Casino bij de garderobe

Voor de hogere officieren is het achteraf aangenaam toeven in het Casino. Het Casino bevindt zich waar nu de onbewaakte garderobe is...

Lees meer ⟶

Geheime voorraad boven decoratelier

Het personeel van de schouwburg maakt een schuilplaats boven het decoratelier. Hier verbergen ze balen stof en metselen er een muurtje voor.

Lees meer ⟶

Het bombardement van '45

Op 3 maart 1945 wordt het hele Korte Voorhout weggevaagd. Alleen de schouwburg en het gebouw ernaast (nu de particuliere school Winford) blijven gespaard. Een Oostenrijkse officier klimt de schouwburg op met een brandspuit om het dak nat te houden. In het dagelijkse leven was hij opera-intendant (algemeen directeur operahuis) geweest in Oostenrijk. Dankzij die Oostenrijkse officier is de Koninklijke Schouwburg misschien wel gespaard gebleven.

Rondleidingen Koninklijke Schouwburg

Op zondagen geven we geregeld rondleidingen door de Koninklijke Schouwburg. We laten we de verborgen plekjes zien en vertellen je nog meer over dit voormalige paleis. Loop je een keer mee?

Lees meer