Herfst van Ali Smith
Korte samenvatting
De 101-jarige Daniel Gluck en de 32-jarige Elisabeth hebben een bijzondere vriendschap. Elisabeth leerde Daniel kennen toen ze acht was. Hij was haar buurman, en deze belezen, enthousiaste kunstverzamelaar nam haar mee in zijn wereld van kunst en literatuur.
Als Elisabeth naast een slapende Daniel in het verzorgingshuis zit, dringt de betekenis van de gesprekken die ze als kind met hem had tot haar door. Van hem leerde ze wat het leven waardevol maakt, en hij voedde ook haar belangstelling voor kunst, met name voor de popartkunstenares Pauline Boty over wie ze haar afstudeerscriptie heeft geschreven.
Daarnaast kijken we mee met de surreële ijldromen van Daniel, waarin tijd, ruimte, taal en natuur door elkaar heen spelen. De meest hilarische pagina's zijn gewijd aan Elisabeths benadering van alledaagse beslommeringen, waarin Ali Smith met grimmige ironie de kille politieke verhoudingen na de Brexit en de dolgedraaide bureaucratie aan de kaak stelt.
In het landgoed Cliveden wordt het lied ‘Rule Britannia’, het onofficiële volkslied voor de Britten, voor het eerst gezongen. In 1961 ontmoet Christine Keeler in dit huis minister van defensie John Profumo, het begin van de ‘Profumo-affaire’ (p. 89)
1961-1963
‘Profumo-affaire’: Christine Keeler krijgt na een feestje bij Stephen Ward een affaire met minister van defensie John Profumo. Tegelijkertijd heeft ze affaires met Jevgeni Ivanov, militair attaché van de Russische ambassade en met de crimineel Johnny Edgecombe. Wanneer dit uitkomt in 1963, leidt het tot een enorme politieke crisis. (p. 91 e.v.)
15 feb 2003
Wereldwijd anti-oorlogsprotest tegen oorlog in Irak. Ook Elisabeth loopt mee (p. 142)
2015
Vluchtelingencrisis in Europa. Angela Merkel spreekt de historische woorden “Wir schaffen das”. Op strand spoelen lichamen aan van verdronken vluchtelingen (p. 17)
16 juni 2016
Parlementslid Jo Cox (Labourpartij) wordt vermoord. De extreemrechtse dader riep tijdens de moord ‘Britain First’. (p.40)
23 juni 2016
Referendum in het Verenigd Koninkrijk over het lidmaatschap van de Europese Unie. Een kleine meerderheid (51,9%) stemde voor uittreding uit de EU (Brexit). Formeel was het een niet-bindend referendum. De regering had echter vooraf beloofd het resultaat van het referendum te zullen respecteren.
Foto: Pauline Boty met haar schilderij ‘Scandal 63’ door Michael Ward (1964)
Hoe kijkt Ali Smith? Je ziet het als je deze foto van Michael Seymour vergelijkt met de beschrijving van deze scène op p. 224 van Herfst.
Foto: Pauline Boty door Michael Seymour (1962)
Bekijk ook...
- de officiële website Pauline Boty
- de documentaire Pop goes the weasel van Ken Russell (Herfst, p. 146).
- het artikel van Ali Smith in The Guardian over Boty
Literatuur
In elk deel van de seizoenencyclus refereert Ali Smith aan Charles Dickens en William Shakespeare. In dit deel zijn dat Dickens’ A tale of two cities en Shakespeares The Tempest (De storm). Maar dat zijn niet de enige auteurs die worden genoemd. Elisabeth leest Brave New World van Aldous Huxley (p.21), dat ook geïnspireerd is op Shakespeares Tempest. Andere literaire verwijzingen:
- Elisabeth vertelt haar moeder over een gedicht van Keats (p.77). Het gedicht waarnaar ze verwijst is – hoe kan het ook anders: ‘To Autumn’
- Elisabeth vertelt haar moeder over een gedicht van Dylan (p. 78). Het besproken gedicht is ‘In the white giant’s thighs’ van Dylan Thomas.
- Lees het gedicht
- Luister het gedicht - Daniel moet denken aan het verhaal ‘De dode’ van James Joyce uit Dubliners (p. 95), dit verhaal wordt ook nog eens aangehaald in Lente (p. 250).
- Een belangrijk boek voor de cyclus is Ovidius Metamorfosen (p.108, 162): de boeken van Ali Smith gaan immers ook over transformatie. Door te verwijzen naar de klassieke mythologie, schaart ze zich in een lange traditie. In Metamorfosen transformeren mensen vaak in dieren of bomen – precies zoals Daniel ook ‘ontwaakt’ als boom aan het begin van Herfst.
- Het boek Clockwork waar Elisabeth over vertelt van Daniel (p.193) is van Philip Pullman.
Muziek, film en televisie
De volgende muzieknummers, films en televisieprogramma’s worden genoemd in Herfst.
Muziek
- Cliff Richard – We don’t talk anymore (p. 139)
- James Brown – It’s a man’s man’s man’s world (p. 224)
- James Darren – Goodbye cruel world (p. 227)
- Rolling Stones – 19th Nervous Breakdown (p. 228)
- Rolling Stones – Paint it, black (p. 228)
Film en televisie
- Charles Chaplin – The Gold Rush (p. 34)
- A bag of marbles (p. 62)
- Onder de hamer, fictief programma, geïnspireerd op Bargain Hunt (p. 124 e.v.)
- Ken Russell – Pop goes the easel (p. 146, 227)
- Charles Chaplin – The Circus (p. 198)
- Alfie (p. 204)
- Marilyn Monroe in Some like it hot (p. 222)
- Game of Thrones (p. 233)