Winter van Ali Smith
Korte samenvatting
Engeland, december 2016. Sofia, een gepensioneerde ondernemer, heeft haar zoon Art en zijn vriendin Charlotte uitgenodigd voor een kerstdiner. Omdat Arts relatie op de klippen is gelopen, huurt hij een onbekende jonge vrouw in om zijn vriendin te spelen: Lux.
Als Art en Lux bij zijn moeders landhuis aankomen, schrikken ze van Sofia’s toestand: ze zit ondervoed in een dikke bontjas in een volslagen lege keuken. In paniek nodigt Art zijn activistische tante Iris uit. Zij komt met een tas vol boodschappen – al heeft ze al dertig jaar ruzie met haar jongere zus. Alle ingrediënten zijn compleet voor een Kerst als nooit tevoren.
In een flashback zien we hoe Sofia in 1977 Daniel Gluck ontmoet. Tussen hen ontbloeit een korte, hevige romance, waar Art het resultaat van is. Maar zowel vader als zoon weten niet van elkaars bestaan.
Aan het front van de Eerste Wereldoorlog in Noord-Frankrijk en België wordt een tijdelijk bestand gesloten, de Christmas Truce. Tijdens de kortstondige vrede spelen geallieerde en Duitse soldaten een paar partijtjes voetbal. (p.187)
1920
Ethel Walker maakt een portret van Barbara Hepworth. Het portret raakt in de vergetelheid, tot het in 2015 op een veiling wordt gekocht en herkend. (p. 242-243)
3 nov 1957
De Russische kunstmaan Spoetnik 2 wordt gelanceerd. Aan boord zit het hondje Laika, het eerste wezen dat levend rond de aarde cirkelt – al is dat van korte duur: door oververhitting en stress sterft Laika al na een paar uur in de ruimte. (p.225 e.v.)beelden van hondje Laika
Ali Smith beschrijft deze foto’s die zijn genomen na de Seveso-ramp op p.117: “Twee katten lagen op hun zij in het gras alsof ze sliepen. Ze zagen er niet dood uit, ze zagen er normaal uit, als katten maar raar, plat op hun zij met dichte ogen.
Er was een kindergezicht met een bobbelige huid als schuurpapier: het meisje lachte omdat er een foto van haar werd gemaakt.”
Het conservatieve parlementslid Enoch Powell houdt een speech, waarin hij zich fel uitspreekt tegen het immigratiebeleid van de regering. De speech staat bekend als de ‘rivers of blood’-speech (p.197). ‘Rivers of blood’ verwijst naar Vergilius’ Aeneis, waarin een waarzegster een verschrikkelijke oorlog voorspelt die de rivier de Tiber zal laten schuimen van bloed. Powells speech leidt tot veel ophef vanwege de ondertoon van gewelddadige rassenstrijd. The Times schrijft: “This is the first time that a serious British politician has appealed to racial hatred in this direct way in our postwar history.” In mei 2025 krijgt premier Keir Starmer het verwijt dat zijn speech tot het indammen van de migratie trekjes vertoont van Powells ‘river of blood’-speech.
10 jul 1976
In de chemische fabriek Icmesa in het plaatsje Meda (Italië) vindt een ontploffing plaats in de productielijn van trichloorfenol. Een giftige gaswolk raakt vooral de buurgemeenten Seveso en Baruccana. Tientallen mensen worden ernstig ziek, tienduizenden dieren sterven of worden uit voorzorg afgemaakt. Vanwege de ramp werkte de Europese Gemeenschap wetgeving uit om de mens en zijn omgeving beter te beschermen tegen de gevaren en gevolgen van industriële ongevallen, de ‘Sevesorichtlijn’. (p. 115)
30 jan 2017
Nicholas Soames, parlementslid voor de conservatieve partij en kleinzoon van Winston Churchill, schoffeert collega-parlementslid Tasmina Ahmed-Sheikh van de Scottish National Party met blafgeluiden. Soames bood zijn excuses aan voor wat hij zelf een “friendly canine salute” noemde. (p. 88)
Beeldende kunst
In Winter staat Barbara Hepworth (1903-1975) centraal. Zij was een van de belangrijkste Engelse beeldhouwsters. Als twintiger viel ze al op met haar moderne beelden van hout, steen en marmer. Kenmerkend voor Hepworth was het doorbreken van het blok steen met gaten. Hepworth is een van de weinige internationaal succesvolle vrouwelijke kunstenaars van haar generatie. Ze geldt als rolmodel voor jongere generaties. Zij kende zichzelf een emanciperende rol toe door zich nadrukkelijk sculptor te noemen in plaats van sculptress.
Links:
- Officiële website Barbara Hepworth
- Video: het Hepworth-museum en de beeldentuin in St. Ives
- Artikel van Ali Smith in The New Statesman over Hepworth
Behalve Hepworth zijn nog twee kunstenaars noemenswaardig voor Winter. Op p. 260 wordt een anekdote aangehaald over de kunstenaar Giotto di Bondone (1266-1337). Hij was een Renaissancekunstenaar die beroemd is geworden met zijn fresco’s (muur- of plafondschildering waarbij de verf direct op de natte kalk wordt aangebracht). Ali Smith schreef over een andere Renaissance-frescoschilder in haar roman How to be both (2014).
Literatuur
In elk deel van de seizoenencyclus refereert Ali Smith aan Charles Dickens en William Shakespeare. In Winter zijn dat Dickens’ A Christmas Carol (en een kleine verwijzing naar Great Expectations op p. 300) en Shakespeares Cymbeline (Kimbelijn). Verder bevat dit deel relatief weinig verwijzingen naar andere auteurs. Het gedicht dat Sofia zich probeert te herinneren op p. 254 is ‘The Flower’ van Herbert George.
Muziek, film en televisie
In Winter spelen de films en muziek van Elvis Presley een grote rol. De films die worden genoemd zijn G.I. Blues (p. 28 e.v.; p.122 https://www.dailymotion.com/video/x8jacd3 – de beschreven scène start op 1u03) en Roustabout (p.245, https://www.dailymotion.com/video/x8iyggc). Het nummer dat de vader van Sofia en Iris niet kan verdragen vanwege het Duits is ‘Wooden heart (Muss i denn)’ (p. 30, 131, 286). Hiernaast worden de volgende muzieknummers, films en televisieprogramma’s genoemd in Winter.
Muziek:
- The Springfields – Sag mir wo die Blumen sind (p. 29)
- Karen Young – Nobody’s Child (p. 32)
- Nina & Frederik – Little Donkey (p. 104)
- Keith West – Excerpt from a teenage opera (p. 131)
- There was an old lady who swallowed a fly (p. 161)
- Pete Seeger / The Byrds – Turn! Turn! Turn! (To everything there is a season) (p. 162)
- David Bowie – Oh! You pretty things (p. 164)
- Mister Paganini / You have to swing it (p. 196)
- Elvis Presley – Wonderful world (p. 245)
Film en televisie:
