Zomer van Ali Smith
Korte samenvatting
Engeland, 2020. De eerste berichten over een nieuw dodelijk virus beginnen door te sijpelen. Sacha en haar 13-jarige broer Robert zitten elkaar voortdurend dwars. Terwijl Robert grossiert in radicaal-rechtse, racistische uitspraken, bekommert Sacha zich om daklozen en het klimaat. In de zomer van 1940 belandt Daniel Gluck als ongewenste vreemdeling in een Brits interneringskamp, terwijl zijn zusje Hannah in bezet Frankrijk voor haar leven vecht.
Nieuwsfeiten
1918-1920
De Spaanse griep is een wereldwijde grieppandemie in de jaren 1918-1920. Zij eist naar schatting 17 tot mogelijk 100 miljoen levens. De ziekte heeft de opmerkelijke eigenschap om vooral jonge volwassenen te treffen, in tegenstelling tot gangbare griepepidemieën. Daarbij krijgen met name kinderen en bejaarden de ziekte en lopen ouderen de grootste risico’s. Tijdens de corona-pandemie wordt vaak naar de Spaanse griep verwezen. (p. 159, 196)
14 jun 1940
Het Duitse leger neemt Parijs in. Frankrijk wordt verdeeld: het noorden komt onder directe Duitse controle, terwijl het zuiden wordt bestuurd door het collaborerende Vichy-regime onder maarschalk Pétain. De Franse staat werkt nauw samen met de nazi’s, inclusief bij deportaties van Joden. Ondertussen groeit het verzet, geleid vanuit Londen door generaal De Gaulle, tot aan de bevrijding in 1944.
De Britse regering transformeert 39 woningen aan Hutchinson Square in het stadje Douglas op het eiland Man tot een interneringskamp. Hier worden Duitse en Oostenrijkse burgers die zich op Brits grondgebied bevinden gevangengezet, uit angst voor spionage of ondermijnende acties – óók als ze Joods zijn of anti-Nazi. Het kamp komt bekend te staan als het ‘kunstenaarskamp’, omdat er veel kunstenaars en intellectuelen worden ondergebracht. Op het hoogtepunt telt Hutchinson ruim 1200 geïnterneerden. Vanaf september worden gevangenen die geen bedreiging voor Engeland vormen weer vrijgelaten.
23 jul 2019
De leden van de conservatieve partij kiezen Boris Johnson, na het vertrek van Theresa May, met twee derde meerderheid als nieuwe partijleider. In december wordt hij ook premier. Hij ziet het als zijn primaire taak om de Brexit met of zonder deal met de EU doorgevoerd te krijgen. Zijn belangrijkste adviseur wordt politiek strateeg Dominic Cummings, het brein achter de Vote Leave-campagne in 2016. (p.42)
31 jan 2020
Op 29 januari 2020 gaat het Europees Parlement met 621 tegen 49 stemmen akkoord met het onder grote druk tot stand gekomen uittredingsakkoord met de Britse regering onder leiding van Boris Johnson. Het is de finale stap van het Brexit-proces: per 31 januari 2020 middernacht (Midden-Europese Tijd) is de uittreding van het Verenigd Koninkrijk definitief.
Door hevige bosbranden, die de hemel rood kleuren, zoeken inwoners van Australië bescherming op het strand, p.20: “Zelfs niet als ze de foto zien van Australiërs zonder zomers daglicht die rode stoflucht staan in te ademen op een strand onder een rode hemel, een beetje als hangende marionetten waarvan niemand de touwtjes kan bedienen, en er een roodbruin paard daar midden tussen hen in staat, verbijsterd, ernstig, als bewijs van de onschuld zelve, terwijl de vuurbal zich verspreidt aan de horizon achter hen als een smeltende boterzon.”
Beeldende kunst
In Lente staat de Italiaanse filmmaker, schrijfster en kunstenares Lorenza Mazzetti (1927–2020) centraal. Zij groeide op in een pleegfamilie: het gezin van Albert Einsteins neef Robert. In 1944 werden Robert en zijn gezin gedood door nazi’s. Omdat Mazzetti en haar tweelingzus Paola niet Joods waren, werd hun leven gespaard. Mazzetti verhuisde naar Londen, waar ze studeerde aan de Slade School of Fine Art. Met haar film Together (1956) was ze een pionier van de Free Cinema-beweging, die in hun films de sociale realiteit van alledaagse mensen en persoonlijke expressie benadrukte.
Links:
- Lorenza Mazzett besproken op de feministische filmsite Another Gaze
- Video: Together van Lorenza Mazzett
Twee beeldend kunstenaars worden als personage opgevoerd in Zomer, Kurt Schwitters en Fred Uhlman. Beiden hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog in Engeland geïnterneerd gezeten in het Hutchinson Internment Camp op het eiland Man.
Links:
Literatuur
In elk deel van de seizoenencyclus refereert Ali Smith aan Charles Dickens en William Shakespeare. In Zomer zijn dat Dickens’ The Haunted Man and the Ghost’s Bargain (en David Copperfield komt ook voorbij op p. 101 en 185) en Shakespeares A Winter’s Tale (Een wintersprookje).
Van alle delen bevat Zomer de meeste verwijzingen naar literatuur. Onder meer:
- Ovidius – Metamorfosen (‘Aktaion en Artemis’, p. 67; ‘Prometheus’, p. 289)
- Franz Kafka – De gedaanteverwisseling (p. 87, 251)
- Emily Dickinson – Split the lark (p. 112)
- Irmgard Keun – Das kunstseidene Mädchen (p. 153)
- H.G. Wells – The War of the Worlds (Der Krieg der Welten) (p. 153)
- Heinrich Heine – Gedächtnisfeier (p. 168)
- John Masefield – King Cole (Z, 182)
- Franz Kafka – ‘De slag tegen de poort’ (p. 185)
- Thomas Hardy – Tess of d’Urbervilles (p 186)
- Rainer Maria Rilke – Die Rosenschale (p. 186)
- Arthur Rimbaud – ‘O saisons, o chateaux’ (Illuminations) (p. 214
- J.W. von Goethe (p. 223)
- Rainer Maria Rilke – Vierde elegie van Duino (p. 222)
- John Keats – Sonnet. On a picture of Leander (p. 237)
- Lorenza Mazzetti – Il cielo cade (De hemel valt, p. 253)
- Lorenza Mazzetti – Con rabbia (Woedend, p. 253)
- Lorenza Mazzetti – Diario Londinese (London Diaries, p. 255)
Muziek, film en televisie
De volgende muzieknummers, films en televisieprogramma’s worden genoemd in Zomer.
Muziek:
- De musical Godspell (p. 29)
- Het pianoduo Maryan Rawicz en Walter Landauer (p. 189)
- Art Jarrett – Did You Ever See a Dream Walking? (p. 197)
- You are my sunshine (p. 255, 292)
- Nick Drake – Bryter Layter (p. 280)
- Joni Mitchell – Both Sides Now (p. 289)
- Gilbert O’ Sullivan – Alone again, naturally (p. 325)
- Gilbert O’ Sullivan – No matter how I try (p. 325)
- Gilbert O’ Sullivan – Why Oh Why Oh Why (p. 325)
Film en televisie:
