Antoinette Jelgersma: “Kijk goed naar jouw situatie en grijp in als dat nodig is.”
Yerma heeft een vurige kinderwens, maar krijgt hem niet vervuld. Wanhopig besluit ze de wijze vrouw Dolores om raad te vragen. In het stuk Yerma wordt de rol van Dolores gespeeld door Antoinette Jelgersma.
Antoinette Jelgersma maakt sinds 1997 onderdeel uit van Het Nationale Theater, voorheen het Nationale Toneel. “Mijn generatie komt uit de jaren 50. Dat was een tijd waarin de conventies nog heel helder waren. Mannen werkten en vrouwen deden het huishouden en voedden de kinderen op. Dat was de taakverdeling. In mijn studententijd in de jaren 70 en 80 kwam daar een grote weerstand tegen. Het feminisme uit die tijd streed voor een gelijkere verdeling. Vrouwen zouden ook werken en er moest adequate kinderopvang komen. Vandaag de dag is die verdeling iets rechter getrokken, maar ik denk dat er nog grote inhaalslag te maken is. De maatschappij is nog steeds redelijk patriarchaal ingericht.”
Wat is voor jou de belangrijkste les die je uit Yerma haalt?
“Kijk goed naar je situatie en grijp in als dat nodig is. Yerma is zo gefixeerd op het krijgen van een kind, dat het zware gevolgen heeft. Zij is veel bezig met zichzelf en niet in staat om haar man Juan waar te nemen. Het mooie van het stuk is dat er aan het einde een draai wordt gemaakt: Juan blijkt in staat is tot liefde, maar Yerma niet.”
Wat voor vrouw is Dolores?
“Dolores is een oudere vrouw met veel levenservaring. Ze heeft zeven kinderen gehad waarvan er drie zijn gestorven, maar haar leven is haar te veel waard om te zwelgen in verdriet. Dolores is een vrijgevochten persoon. Iemand die haar hart volgt. Haar motto is: het leven is zo kort, dus pluk in godsnaam de dag en zet jezelf niet vast. Breek het keurslijf open!”
Wat geeft het leven naar jouw mening voldoening?
“Het leven zelf. Je kunt allerlei toekomstplaatjes voor ogen hebben als je jong bent: ik zal later een eigen auto hebben, in een prachtig koophuis wonen, een hele fijne relatie hebben, een fantastische baan hebben, een goed salaris ontvangen en vaak op vakantie gaan. Dat zijn allemaal mooie plaatjes, maar dát is het leven niet.”
“Als je mij vraagt: wat is een volmaakt leven? Dan is mijn antwoord: het leven zelf. Dat betekent dat je verbonden bent met wat je doet. Dat je jezelf ontwikkelt en je interesses volgt. Dat je plezier hebt in het leven en de moeilijke periodes trotseert. Het leven bestaat namelijk niet alleen maar uit mooie plaatjes. Het leven is weerstand en plezier.”
Leeft Dolores een volmaakt leven?
“Dat zou ik niet durven zeggen. Dolores woont buiten het dorp en wordt door anderen bestempeld als 'de heks'. Veel vrouwen komen om wijze raad bij haar, maar zij staat wel een beetje buiten de maatschappij. Het personage kennende, denk ik niet dat zij het erg vindt, maar ik vraag mij toch af of zij niet eenzaam is.”
Yerma is van dinsdag 2 november tot en met zaterdag 18 december te zien.
Foto: Sofie Knijff