Wie over wie? Antoinette Jelgersma

‘Intens óp en buiten de vloer’

"Ik heb de vloer met haar gedeeld in Genesis, De revisor, Elektra en Midzomernachtsdroom", zegt acteur Joris Smit. "In Elektra mocht ik haar vermoorden, haha. Het was onze eerste samenwerking en onze eerste scène samen. Ik kwam op om moeder (Antoinette) te vermoorden, een lang en onhandig wurgen. Heb ik veertig keer mogen doen, dat schept een band. Ik merkte toen dat ze fysiek vrij sterk kan zijn. Het is intens om met haar te spelen, en zo is ze ook buiten de vloer. We kunnen samen ook veel lachen. Ik heb haar destijds als mentor gekozen, ook al had ik toen al de nodige ervaring. Toch was dat fijn, ook om door haar ogen het bedrijf te leren kennen. Antoinette is voor mij een toonbeeld van professionaliteit. Ze doet huiswerk, studeert op een rol, en je voelt dat ze dat doet. Ze heeft altijd slimme vragen voor de regisseur, ze duikt er echt in, bijna als een enthousiast kind. Toch gaat ze tijdens repetities steeds een zoektocht aan. En als ze eenmaal iets gevonden heeft, is ze wel de koningin, dan gaat ze het iedere avond precies zó doen. Als ze eenmaal een lijn te pakken heeft houdt ze dat parkoers vast, legt er alles in wat ze tijdens de repetities heeft opgedaan. Ze houdt van toneel maken. In die zin is ze net als ik een beetje een ‘nerd’. Ze is een constante, ook qua spelniveau. En je kunt goed afspraken met haar maken. Ik houd ontzettend veel van haar."

‘Ook een fijne mentor’

"Antoinette is een bewonderenswaardige actrice", vindt actrice Yela de Koning. Ze is heel erg professioneel en werkt hard, het acteursvak is echt een ambacht voor haar. Ik hoop zelf in de toekomst ook een actrice te zijn met zo’n sterk arbeidsethos. Ze weet heel goed wat ze wil en niet wil. Zo goed dat ze soms een tikje eigenwijs lijkt. Maar ze is ook heel lief en iemand naar wie je toe kunt. Ik was onzeker over een rol die ik ging spelen en zij kwam toen kijken naar een doorloop. Toen heeft zij even met mij staan praten en wist ze me gerust te stellen door vanuit haar ervaring tips te geven. Ze bleek dus ook een fijne mentor te zijn. Dat is voor een beginnend actrice, zoals ik, erg prettig. In Onze straat sta ik voor het eerst samen met haar in een productie en doen we een dialoog. Ik vind dat ze dat heel goed doet en het voelt voor mij betrouwbaar, ze is een stabiele factor en dat is ontzettend fijn. Het is ook knap om te zien hoe ze in Onze straat een kwetsbare oude vrouw, mevrouw Jacobi, met zo veel pit weet te spelen. Haar voorkomen is anders dan je op het eerste oog denkt. Grappig was ook dat ze voor de boterham die ze als mevrouw Jacobi in Onze straat verorbert, voor hagelslag koos. Maar die keuze heeft de eindmontage niet gehaald. Dat zou te veel rommel op de vloer geven."

‘Echt een Haagse actrice; beschaafd, beleefd’

"Ik regisseerde haar in onder meer Het Stenen Bruidsbed, Het vuil, de stad en de dood, Waterlanders, Ivanov, Romeo en Julia en de Oresteia", zegt regisseur Johan Doesburg. "Antoinette is voor mij een vaste waarde, daar hoef ik niet over na te denken. De laatste keer dat we samenwerkten, in Genesis, kreeg ze terecht de Colombina. Ze speelde daarin onder andere een bode – en ze deed dat godvergeten goed. Heel indringend hoe ze die persoon wist te verkreukelen door op een bepaalde manier op de stoel te zitten, te praten, haar hoofd te wenden: formidabel. Die Genesis-rol zie ik nog altijd voor me. Ik vind haar echt een Haagse actrice. Beschaafd, beleefd, Haagse stijl. Ze heeft klasse van zichzelf. Maar ze is ook in staat om dat beeld helemaal weg te spelen. In Over Dieren, een regie van Susanne Kennedy, liet ze een krankzinnige alternatieve kleur zien. Er bereiken me altijd complimenten over haar, uit verschillende hoeken. En er is een bepaald publiek dat erg van haar en van haar stijl houdt. Zozeer dat ze het soms ook schokt. Zoals in de Oersonate van Kurt Schwitters, dat Antoinette samen met Harry de Wit maakte in 2004. Als ze weet waarom ze iets doet, dan doet ze het, zonder gêne. Antoinette is bereid zich over te geven, maar niet door boempats uit de kleren te gaan. Ze is volstrekt integer. Heel erg precies, nauwkeurig en consciëntieus. Ze zal niet rommelen met de taal en als ze wat zegt heeft ze wel drie keer onderzocht welk woordje wat betekent en hoe je dat woordje kunt neerleggen. Als regisseur is dat fijn, zo’n lettergevoeligheid. Ook als persoon is ze een geweldige vrouw, zou haar bij wijze van spreken zó als vriendin nemen."

‘Volstrekt eigen invulling aan rol’

"Ik ken Antoinette al vanaf de toneelschool, toen mijn vrouw Myranda Jongeling en zij in de klas boven mij zaten", vertelt acteur Jaap Spijkers. "We zijn elkaar daarna even uit het oog verloren, maar toen ik hier naartoe kwam was zij de eerste van de acteurs die zei: ik wil iets samen met jou maken. Dat is Land zonder woorden van Dea Loher geworden. Hoe goed ze als actrice is kun je het beste zien in de grote producties. Neem Drie zusters. Zij vertolkte de rol van dienstbode, huissloof. Zij weet daar een volstrekt eigen invulling aan te geven. Al tijdens de repetities zag je haar bezig om de rol van a tot z uit te stippelen. Op een dramatisch interessante manier weet ze zo’n kleine rol helemaal vol te spelen en bovendien is haar timing mede daardoor perfect. Ze is erg begaan met jou, als collega, maar ook betrokken bij haar vak en het wereldtoneel. Ze beschikt over een enorme dosis werklust, is tot in de puntjes voorbereid en ze kent haar teksten, stelt vragen die ertoe doen en zoekt álles uit, tot achter de komma. Ze is een uiterst gedreven vakvrouw die toneelspelen onwaarschijnlijk serieus neemt. Een leider over dat deel dat ze zelf kan beïnvloeden, maar nooit op een vervelende manier. Geen mak schaap, integendeel, dat is juist haar grote kracht. Een tijdje terug kwam ze net even wat minder aan de bak, had minder grote rollen, en is toen psychologie gaan studeren. En: ze is een redelijk begenadigd schilder. Die gave hebben we ingezet bij Loher. Directe tegenspelers van elkaar zijn we nooit geweest. Maar dat gaan we wel worden in Leedvermaak, volgend seizoen, onder regie van Eric de Vroedt."

Tekst: Eric Korsten, foto's Gordon Meuleman