Het Toneelkijkerproject bestaat twintig jaar

Wat is het Toneelkijkerproject?

Toneelkijkers schrijven zich aan het begin van het seizoen in op ‘een serie’. Die serie bestaat uit vijftien toneelvoorstellingen die van tevoren zijn bepaald. Liefst zo divers mogelijk zodat je elke keer verrast wordt. Met een vaste groep mede-Toneelkijkers zien ze een heel seizoen de voorstellingen. Exclusief voor de Toneelkijkers wordt er rond de voorstellingen iets extra’s georganiseerd. Zoals een inleiding of een nagesprek. Zo weet je als Toneelkijker net iets meer achtergronden, maar leren ze ook de mensen uit de groep kennen.

Na afloop van iedere voorstelling schrijven Toneelkijkers een korte recensie. Ze beoordelen het spel, de regie, de vormgeving en de tekst. Veel mensen vinden het spannend om hun mening op te schrijven – maar het is eigenlijk heel leuk om jezelf te dwingen er iets van te vinden. Het mag ook kort, want het hoeft ook niet een heel verhaal te worden. Op basis van de recensies wordt bepaald welke voorstelling de felbegeerde Toneelkijkerprijs wint.

Waarom doen mensen mee?

Het is voordelig om mee te doen aan het Toneelkijkerproject want voor € 150 zie je vijftien voorstellingen en krijg je heel veel extra’s. Maar dat is toch niet de voornaamste reden waarom veel toneelkijkers meedoen. De stok achter de deur om naar toneel te gaan is het meest gehoord. Gewoon lekker veel voorstellingen in je agenda te zetten. Anders komt het er misschien niet van en nu staat het aan het begin van het seizoen vast. En je hebt altijd een vaste groep om mee te gaan. Het is ook heel gezellig om na de voorstelling tijdens een drankje met elkaar nog even na te praten.

Altijd een feestje

De recensies van alle toneelkijkers worden aan het einde van het seizoen bij elkaar gevoegd en opgeteld. De winnende voorstelling wordt bekendgemaakt tijdens de feestelijke jurybijeenkomst. Vorig seizoen was dat voorafgaand aan het zomerspektakel Odine in de Koninklijke Schouwburg. Ook de toneelkijkers zelf vallen dan in de prijzen, bijvoorbeeld voor diegene die de mooiste recensies heeft geschreven.

De toneelkijker die de laagste cijfers heeft gegeven, krijgt een troostprijs en ook degene die de hoogste cijfers geeft wordt beloond: de meest blije kijker. Nog diezelfde avond belt Cees Debets (directeur Theater) op zijn mobiel de regisseur van de winnende voorstelling om het heugelijke nieuws te vertellen. Omdat het een echte publieksprijs is, vinden theatermakers het belangrijk om te winnen. Het publiek is tenslotte waar je het voor doet.

Spin-offs

Het begon allemaal met Toneelkijken maar inmiddels zijn er heel veel verschillende series om uit kiezen, zoals de Danskijkerserie en een Combinatieserie van dans en toneel.

In zaal 3 eten de deelnemers aan de Buurtgenotenserie samen een maaltijd die is uitgekozen door de theatermaker die ’s avonds speelt. Ook bij de Salaamserie en de Moksi Patu-serie behoort een maaltijd bij de voorstelling – maar dan is de keuken afgestemd op het land dat hoort bij het thema van de voorstelling.

Samen met een groeiend aantal middelbare scholen doen jongeren mee aan het Jongeren Toneelkijkerproject. De scholieren schrijven zich in bij hun eigen docent, die de groep meeneemt naar theater. Dat is anders dan verplicht met het vak CKV naar theater te moeten. Jongeren kiezen er zelf voor omdat ze theater leuk vinden.

Landelijke bekendheid

Andere theaters nemen het concept steeds vaker over, zoals Haarlem en Delft. In Delft won afgelopen seizoen The Nation de Delftse Kijker. De Toneelschuur in Haarlem heeft met hun producties al twee keer de Toneelkijkerprijs in Den Haag gewonnen. Daar is hun versie van het Toneelkijkerproject ook heel succesvol en zijn de toneelkijkers heel fanatiek. Alleen een inleiding of alleen een nagesprek is niet genoeg. In Haarlem willen ze beide.

Lees hier alles over de verschillende series? 

Tekst: Martijn Westerop, Foto: Gordon Meuleman