Onder de motorkap bij Onze Straat

"Ik start repetities vaak met een halve tekst of zelfs zonder scenario", benadrukt regisseur Daria Bukvić. "Maar het script van Onze Straat is nu al bijna af en steengoed. Dat geeft een relaxed gevoel." Voor schrijver Nathan Vecht begon dit project tien jaar geleden. Hij zag Our Town van Thornton Wilder in New York en werd erdoor gegrepen. Vecht: "Ik zat naast de acteur Philip Seymour Hoffman in de zaal. In Amerika is Our Town gigantisch. Het wordt opgevoerd op elke middelbare school. Wilders werk heeft daar dezelfde status als Tennessee Williams, Eugene O’Neill en Edward Albee, maar hier is hij nooit groot geworden."

Vecht schreef een nieuw stuk, losjes gebaseerd op Our Town en verplaatste het verhaal naar Europa honderd jaar later. ‘Het origineel speelt in 1901 in twee huizen naast elkaar in een fictief plaatsje in de buurt van Massachusetts. Onze Straat speelt achter een voordeur die gedeeld wordt door vier huishoudens in een grote Europese stad in 2001. 9/11 staat in ons geheugen gegrift: de aanslagen op de Twin Towers in New York zijn het J.F. Kennedy-moord-moment van deze tijd. Vanaf dat jaar is er een kanteling ingezet in hoe mensen met elkaar omgaan. In Onze Straat verstrijkt twaalf jaar en je ziet mondjesmaat de samenleving veranderen.’

Boze periode

Bukvić las het script en was direct verkocht: "Nathan schrijft vlotte, ontroerende dialogen. Filmisch zijn ze. Onze Straat gaat over hoe we allemaal achter een deur kunnen samenleven, maar tegelijkertijd weinig met elkaar in contact staan. Geboorte, dood, eenzaamheid, verliefdheid – grote onderwerpen komen langs in de levens die voorbijtrekken. Het raakt ook aan maatschappelijke thema’s die ik belangrijk vind, zonder er de nadruk op te leggen. Tot nu toe heb ik vrij expliciete voorstellingen gemaakt over uitgesproken thema’s. Ik heb me over een hoop dingen kwaad gemaakt en Onze Straat is als het ware een afsluiting van deze boze periode. Ik heb even geen behoefte meer om met het publiek te vechten. Ik heb behoefte aan een omhelzing.’ Toch kun je Bukvić’ signatuur makkelijk herkennen. ‘De rol van de toneelmeester kon bij mij natuurlijk geen oude, witte man zijn. Dat is de verteller, de regisseur, een soort God. Volgens mij is God een zwarte vrouw, dus ik wist meteen dat Romana (Vrede, LvZ) die rol moest spelen."

De ontwikkeling van het decor brengt wel wat stress met zich mee. Het eerste decorontwerp bleek niet haalbaar en moet nu snel worden aangepast. Bukvić: "Het decor past niet op alle speelplekken, waaronder de premièreplek Theater aan het Spui.’"Op tournee zal de voorstelling in schouwburgen spelen, die een hoger plafond hebben dan het Spui en meer technische mogelijkheden. "De zaal was niet hoog genoeg en er waren te weinig trekken,’ specificeert vormgever Dymph Boss, die samen met Janne Sterke zowel het kostuum- als het decorontwerp maakt. ‘Wat nu de puzzel is, is om niet de kleinste plek als randvoorwaarde voor de hele tournee aan te houden."

Grote stad

Het publiek zal op vier tribunes rondom het speelvlak op het toneel zitten. Boss legt uit wat dat betekent: "De voorstelling gaat over een grote stad waar mensen dicht op elkaar wonen en toch langs elkaar heen leven. Dat kun je mooi thematiseren. Door deze publieksopstelling worden de toeschouwers zich van elkaar bewust. Ze zien kijken niet alleen naar de acteurs, maar ook naar het publiek op de tribune aan de overkant. Op het speelvlak zie je een verdieping van een huis van een appartementencomplex. Heel sec. Als een soort blauwdruk. Het is alsof de huizen van de verschillende verdiepingen zijn samengedrukt tot één appartement. Naar het einde toe had alles moeten veranderen in een spectaculair changement en dát bleek niet haalbaar. Nu moeten we nadenken over een alternatief, dat even krachtig is als ons eerste idee."

Een paar weken geleden hebben de acteurs het stuk voor het eerst gelezen. Vecht is tevreden met de reacties. Vecht: "Tijdens de lezing zag ik hoe de acteurs op verschillende verhaallijnen ‘aan’ gingen en zich in de personages herkenden. Ikzelf merkte dat ik bewust stilstond bij de grote thema’s van het dagelijks leven. Het afgelopen jaar heb ik mijn eerste kind gekregen en ben ik mijn vader verloren. Een geboorte en de dood in een jaar. Het voelt alsof ik nu pas werkelijk begrijp, waar ik de afgelopen jaren al over schreef."

Bukvić verbond zich tijdens de lezing in het bijzonder met het opgroeiende meisje Nina. Bukvić: "Zij is een kunstenaar in wording. In het eerste deel is ze elf jaar en wil ze vooral beroemd worden; in het tweede deel is ze veertien en heeft ze een kunstenaarsperspectief ontwikkeld. Het mooie is dat ze een fotografieproject beschrijft, dat ik heb gedaan op de middelbare school. Nina heeft mensen in close-up gefotografeerd en noemt het De vier seizoenen. Ik heb voor school vier vrouwen gefotografeerd in vier levensfasen. Dat heette Season Treason. Ik heb dit nooit aan Nathan verteld, maar het is alsof hij is ‘ingetuned’ op mijn hersenen. Ik zit grappig genoeg dus echt in die voorstelling."

Tekst: Laura van Zuijlen, fotografie: Sarah Carlier)