Artistiek leider Eric de Vroedt: “Het is een dankbare tijd om theater te maken.”
“Het is vooral een dankbare tijd om theater te maken”, zegt artistiek leider Eric de Vroedt. “Ik heb het gevoel dat de crisis ervoor gezorgd heeft dat veel zaken opeens open en bloot zijn komen te liggen. De problemen stapelen zich weliswaar op, maar worden ook heel duidelijk benoemd in het maatschappelijk debat. Er is discussie en conflict over fundamentele zaken en het theater is bij uitstek de plek waar die discussies gevoerd kunnen worden. Een plek voor ontmoeting. Een plek waar mensen inspiratie kunnen opdoen. De wereld is ongelofelijk boeiend nu en dat is goed voor het theater.”
"Mensen willen doorgaan met hun leven zonder achterom te kijken, maar vergeten daarmee de verwerking van de crisis"
Dit seizoen zal de Leedvermaak trilogie eindelijk in première gaan. In eerste instantie was het idee om het klassieke stuk van Judith Herzberg in 2020 op te voeren, 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog. Heeft de pandemie een extra dimensie toegevoegd aan het stuk?
ERIC DE VROEDT: “In de voorstelling volgen we het personage Lea. Toen haar ouders naar Auschwitz werden gedeporteerd, werd zij als kind ondergebracht bij onderduikouders. Na de oorlog, enkele jaren later, komen haar echte ouders getraumatiseerd uit het kamp terug om haar op te halen. Voor Lea is dat een dubbel trauma geweest: eerst afscheid nemen van haar echte ouders en een paar jaar later afscheid nemen van haar onderduikouders. In één van de kernzinnen van het stuk zegt ze: ‘Had mij liever meegenomen naar het concentratiekamp. Want doodgaan is niet erg, losgelaten worden is erg.’ Dat klinkt vreemd en pijnlijk uiteraard. Maar Lea’s trauma was isolement. Ze werd verlaten."
"Isolement en eenzaamheid zijn thema’s die nu veel dichterbij staan dan twee jaar geleden. Net als de personages uit Leedvermaak zie ik dat we de huidige crisis zoveel mogelijk achter ons proberen te laten en door willen gaan met ons leven. Maar daarmee vergeten we iets: namelijk de verwerking van de crisis. Dat gebeurt ook in het stuk: mensen willen vergeten wat er is gebeurd en doorstomen naar de toekomst. Daardoor slepen ze hun trauma’s jaren later nog met zich mee.”
Zie je die extra dimensie in meer producties terugkomen dit seizoen?
DE VROEDT: “In OustFaust van regisseur Theu Boermans heeft de Vlaamse schrijver Tom Lanoye van Goethes Faust letterlijk een dokter gemaakt die het vaccin voor het coronavirus heeft ontdekt. Daarin zie je de invloed van de pandemie heel letterlijk. In Hebriana van de Zweedse schrijver Lars Norén zie je de crisis subtieler terug. Het stuk speelt zich af in het Zweden van de jaren 80, in een tijd waarin er net als nu sprake was van een milieucrisis (de ramp in Tsjernobyl) en een politieke crisis (de moord op de Zweedse premier Olof Palme). Regisseur Erik Whien heeft het stuk uitvoerig bewerkt en daardoor een dimensie gegeven die herkenbaar zal aanvoelen.”
"Eline Arbo en Erik Whien zijn regisseurs die ik heel erg bewonder"
Wat ook opvalt is de aanwezigheid van prominente vrouwelijke personages dit seizoen.
DE VROEDT: “Dat is een duidelijke lijn. Ik zie dat onder meer terug in Hebriana, waarin Erik Whien in zijn bewerking van de tekst de mannelijke personages een beetje naar de achtergrond heeft verdrongen en het vooral de vrouwen zijn die het hoogste woord voeren. Yerma van regisseur Eline Arbo gaat over een vrouw met een kinderwens die tegelijkertijd worstelt met de maatschappelijke rol waar ze als vrouw in wordt geduwd. Ook Lea uit Leedvermaak is ook een voorbeeld van een complexe, sterke vrouw. Verder is het feit dat Faust in OustFaust door Romana Vrede gespeeld wordt, iets waar ik ook zeer naar uitkijk.”
Eline Arbo en Erik Whien treden tot 2024 aan als huisregisseurs. Wat spreekt jou aan in hun werk?
DE VROEDT: “Het zijn twee regisseurs die ik heel erg bewonder. Zij doen dingen waar ik van kan leren. Erik Whien is een meester in heel secuur theater. Hij blijft heel dicht bij zichzelf en maakt uitgebeende voorstellingen met weinig spektakel, waar een specifiek soort zuiverheid in wordt bereikt. Je hebt het gevoel alsof hij letterlijk op het kloppende hart van de acteurs en de personages zit. Dat vind ik vaak heel ontroerend. En het is iets wat ik zelf veel minder doe. Ik hou van pruiken, van lichteffecten, van stukken die over de top zijn, terwijl Erik vaak juist voor rust kiest."
"Bij Eline is het bijna het tegenovergestelde. Zij maakt razendsnelle voorstellingen. Het zijn soms halve rockvoorstellingen en tegelijkertijd heeft ze een frisse, jonge, haast activistische blik op die stukken. Het voelt als een voorrecht om getuige te zijn van de ontwikkeling van haar talent.”
Over talentontwikkeling gesproken: Emmanuel Ohene Boafo heeft kortgeleden als jongste acteur ooit de Louis d'Or gewonnen voor zijn rol in Sea Wall. Hij begon als stagiaire bij Het Nationale Theater. Hoe is het voor jou om hem te zien groeien?
DE VROEDT “Wel ontroerend eigenlijk. Sea Wall is haast per ongeluk tot stand gekomen. Door corona hadden we het project Het Nationale Theater speelt altijd opgezet, waarbij de acteurs uit ons ensemble solo's en kleine voorstellingen zouden spelen. Toen we de tekst van Simon Stephens tegenkwamen, dachten we: wat zou het cool zijn om Emmanuel die tekst in het Engels te laten doen, met Erik Whien als regisseur. Dat bleek een gouden greep. Emmanuels ouders komen uit Ghana, dus hij kent het Engels goed. Ik wist dat hij iets extra’s aan deze rol kon geven. En hij deed het fantastisch."
"De weg van een acteur binnen een gezelschap kent ups en downs. Als je net van de toneelschool komt, ben je op het top van je kunnen. Als je daarna in een gezelschap terechtkomt, kun je het gevoel hebben dat je in een diep gat valt. Dan is het zaak dat je het gemak om te spelen hervindt. De ontspanning die Emmanuel met Sea Wall heeft bereikt, bereikt een acteur vaak pas na drie jaar in een gezelschap.”
BEKIJK DE LOUIS D'OR-SPEECH VAN EMMANUEL
De eerste première van het seizoen was de marathonvoorstelling Trojan Wars. Daarnaast gaan dit seizoen ook Supernormaal (5+), Oma is een avatar (8+) en Zus van (14+) van HNTjong in première. Welke rode draden zie je in de jeugdprogrammering?
DE VROEDT: “Trojan Wars van Noël Fischer is een gigantische productie. De voorstelling is een bewerking van het verhaal over de Trojaanse oorlog uit de Ilias van Homerus en gaat over de verschrikkingen van oorlog en over de heldhaftigheid die je daar kunt ontplooien. Ik vind het mooi om te zien dat we daarnaast ook A country inside my head opvoeren. Dat is een kleine voorstelling die we enkel op middelbare scholen spelen en een andere kant van oorlog beschrijft: de kant van de slachtoffers, de kant van de mensen die op de vlucht slaan. Dat contrast vind ik prachtig. Het laat ook de reikwijdte van Het Nationale Theater zien. Enerzijds maken we spektakels voor groot publiek in de schouwburg en anderzijds proberen we in de haarvaten van de samenleving te zitten, en mensen te bereiken die doorgaans niet snel het theater zullen bezoeken."
"Ik hoop dat we weer moediger durven te zijn."
"Ik vind het ook mooi om te zien dat we met HNTjong inspelen op zeer actuele thema’s waar jonge mensen van nu mee te maken hebben. Zo gaat de voorstelling Oma is een avatar over rouwverwerking en hoe kinderen omgaan met het feit dat sociale media profielen blijven bestaan na iemands dood. Supernormaal gaat dan weer over identiteit. Wanneer ben je normaal? Wanneer pas je je aan de grote groep en wanneer durf je jezelf te zijn? Hoe presenteer je jezelf op sociale media? Wat is m’n identiteit? Toen ik zelf jong was, leek dat nog helemaal geen kwestie. Kinderen van nu worden gedwongen zich constant tot zichzelf en elkaar te verhouden.”
Wat heb je geleerd in de afgelopen periode?
DE VROEDT: “Toen ik afgelopen zomer De eeuw van mijn moeder maakte zaten we midden in de pandemie. We wisten niet eens of het stuk waar we aan werkten überhaupt wel opgevoerd zou kunnen worden. Die wanhoop gaf ook een bepaald soort vrijheid: we konden alles maken, want het maakte toch niets meer uit. Uiteindelijk is dat mijn dierbaarste voorstelling geworden. Ik hoop daarom dat we weer moediger durven te zijn.”
